- Ҳар бир илмий ходим селекция-илмий кузатишлар натижасида эришилган муваффақиятларда ўз самарасини кўрганда, кўнгли ҳузур топади, - дейди Хатлон вилояти зироатчилик институти директорининг илмий ишлар бўйича ўринбосари, қишлоқ хўжалик фанлари номзоди, янги «Нодир» пахта навини яратган Муйдин Абдуллоев биз билан суҳбатда.
- Муйдин Назирович, янги пахта нави яратилиши йиллари
мобайнида селекция-илмий кузатишлар жараёнидаги меҳнат ҳақида маълумот берсангиз…
- Бизнинг зироатчилик олийгоҳимиз қарамоғида 240 гектар ер майдон бўлиб, шундан 80 гектарига турли зироатлар бўйича селекция-илмий ишлари олиб борилади. Шу жумладан, 26 гектарига пахта навини етиштириш орасида бизнинг бўлимимиз илмий ишлар олиб боради. Етиштирилаётган янги навни апрел ойининг бошларида ернинг етилишига қараб, чигитни ивитган ҳолда 60х60 тарзида иккита сеялка орқали экилади. Биз Америка «Д.Р-5111» нави билан ўзимизнинг маҳаллий «Меҳргон» навини чатиштириб, илмий ишлар олиб бордик.
Биринчи сеялкада кузатиб келинаётган уруғ экилса, шу билан ёнма-ён иккинчи сеялкада қайси нав бўлишидан қатъий назар, экилган пахта нави она ролини ўйнайди. Шу усул билан тажриба участкаларига экилган майдондаги уруғлар униб чиққандан сўнг, 1 метрга 4 донадан қўйиб, ягона қилинади. Ҳар 8 метр масофада рақам билан белгиланган тахтача орасида, 40 туб ғўза зичлиги мувофиқ бўлиб, суғориш жараёнида намлик меъёрдан ошиб кетмаслик учун, ҳар 80 метрга шохариқ тортилади.
- Ота ғўза билан она ғўза гулларини чанглатиш жараёнида қандай ишлар қўлланилади?
- Ёнма-ён ўсаётган икки нав пахтани иккинчи шохидан бошлаб, то бешинчи шохигача очилган она гулига ботириб олинган махсус салфетка ота гулига ботирилиб, усти салфетка қопқоқчаси билан пишиб етилишига қадар беркитиб қўйилади. Чанглатиш усули лаборантлардан ўта нозиклик ва масъулият талаб қилади. Бундай чанглатиш жараёни эрталаб шудринг кўтарилгандан сўнг, очиқ ҳавода ўтказилиши мақсадга мувофиқдир.
- Сунъий чанглатиш усулида пишиб етилган кўраклар очилганда, уларни уруғлик учун териб олиш борасида тўхталиб ўтсангиз?
- Тажриба участкаларида биринчи терим билан эгатларда йўл очилади ва ғўзанинг пастки шохларида очилган пахталар алоҳида териб олинади. Қолган ғўза кўраклари 65-70 фоиз очилгандагина уруққа қўйилган чигитлари тўлиқ пишиб етилади. Бу вақтда териб олинган пахталар махсус қопларга солинади ва институтимиздаги чигит ажратиш агрегатларида тозаланиб, келгуси мавсумгача нам олмаслик учун қоғоз халталарда сақланади.
- Муйдин Назирович, «Нодир» навининг технологияси тўғрисида батафсил маълумот берсангиз…
- Биласизми, Тинчлик ва миллий бирлик асосчиси – Миллат пешвоси, Тожикистон Республикаси Президенти муҳтарам Эмомали Раҳмон юртимиз бўйлаб қилган сафарларида қишлоқ хўжалиги миришкорлари ва селекция-илмий ходимлари билан учрашганларида, суғориладиган ерларда илм-фан ютуқлари асосида пахта ҳосилдорлигини ошириш, ҳар минтақа иқлимига мос, серҳосил навларни яратиш бу мамлакат иқтисодиётини бир бўлаги, деб таъкидлар эдилар.
Мана, 2009 йилда бошланган селекция-илмий кузатишлар ўз самарасини кўрсатди. Хатлон вилояти зироатчилик институтида «Тожикистон» ва «Хатлон-2011» навидан сўнг, «Нодир» навли пахта яратилди. Бу ўрта тип нав бўлиб, бўйи 100-110 сантиметргача бўлади. Ҳосилдорлик новдалари 3-4 бўғиндан бошланади. Ҳар бир шохда уч донадан гул бўлиб, кўрак ҳажми ўзга навларга қараганда йирикроқ. Ҳар бир чаноқдаги пахта вазни 5,5-6 грамм, 1000 дона чигитнинг оғирлиги эса 115-120 граммдир. Бу нав пахтани агротехника қоидаларига риоя қилган ҳолда парвариш қилинса, гектар бошига 50-55 центнердан хирмон кўтарса бўлади. Пахта ғўзасининг узунлиги 33-34 миллиметр бўлиб, тола миқдори 40-42 фоизни ташкил этади. Бу бошқа навларга қараганда, тўла миқдори баланд бўлганлиги боис, ўз номи билан нодир деб аталади. Касалликка чидамли, етилиш жараёни 120-125 кун бўлиб, ғўза зичлиги гектар бошига 70-80 минг туп, чеканка муддати то 31 июлгача. Бир сўз билан айтганда, бу нав пахта Вахш водийсининг иқлимига мос бўлиб, ишончим комилки, миришкорларимиз бу пахтадан кўнгилдагидек хирмон кўтарадилар.
«Нодир» навининг яратилишида йиллар мобайнида биз билан елкама-елка меҳнат қилган лаборантлардан Тўйдигул Давлатова, Зуҳро Нурова, Ҳафиза Шарифова, сувчи Пархонов Убайдулло ва механизатор Олимжон Абуллоевларнинг меҳнатлари таҳсинга лойиқдир.
Давронбек Каримов,
Хатлон вилояти.
Суратда: Муйдин Абдуллоев ўзи яратган «Нодир» навли пахта ёнида.
Руминия Республикасининг пойтахти Бухарест шаҳрида курашнинг юнон-рум тури бўйича жаҳон чемпионати мусобақалари бўлиб ўтмоқда.
Ушбу нуфузли турнирда 82 килограмм вазн тоифасида чиқиш қиладиган Суҳроб Абдулҳаев Тожикистон шарафини ҳимоя қилмоқда.
Мутахассислар яхши натижалар кўрастишига умид билдирган Суҳроб
Муфассал...
21 март куни Ню-Йорк шаҳрида Тинчлик ва миллий бирлик асосчиси – Миллат пешвоси, Тожикистон Республикаси Президенти муҳтарам Эмомали Раҳмон 2018-2028 йиллар - «Сув устувор тараққиёт учун» халқаро амалиёт ўн йиллиги бошланишига бағишланган тадбир очилиши доирасида Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Бош котиби Антониу Гутерриш билан учрашди.
Мамлакат Президенти муҳтарам Эмомали Раҳмон Антониу Гутерришга
Муфассал...2015
1-2015
2-2015
3-2015
4-2015
5-2015
6-2015
7-2015
8-2015
9-2015
10-2015
11-2015
12-2015
13-2015
14-2015
15-2015
16-2015
17-2015
18-2015
19-2015
20-2015
21-2015
22-2015
23-2015
24-2015
25-2015
26-2015
27-2015
28-2015
29-2015
30-2015
31-2015
32-2015
33-2015
34-2015
35-2015
36-2015
37-2015
38-2015
39-2015
40-2015
41-2015
42-2015
43-2015
44-2015
45-2015
46-2015
47-2015
48-2015
49-2015
50-2015
51-2015
52-2015