Азиз Ватанимиз Тожикистонда саёҳат ва дам олиш учун маскану мавзелар жуда кўп. Ватанимизнинг географик жиҳатдан тоғ ва текисликда жойлашганлиги ҳам турли дунёқараш ва турли завқдаги сайёҳнинг истагини қаноатлантира олади.

Ҳа, Ватанимиз шароити тоғ мавзеларида жойлашган турли қадимий обидалару осору атиқаларга қизиққан сайёҳ ёки тоғ ёнбағирларида юришни унча хушламайдиган, текисликда жойлашган томошабоп масканларни маъқул кўрган

кишилар учун ҳам мос келаверади.

Тожикистон тоғ ёнбағирларида жойлашган бир талай зиёрат ҳамда маданий ҳордиқ чиқариш масканлари борким, у ерда бир марта бўлган киши яна бўлсам, дейиши турган гап.

Биргина Зарафшон водийси табиати ва у ерда жойлашган дарёлару катта-кичик ирмоқлар, кўллар киши диққатини ўзига тортиб, фараҳбахш онлар инъом этиши, киши саломатлиги ва руҳиятига ижобий таъсир этиши билан ҳам алоҳида таҳсинга сазовордир.

Биргина Зарафшон водийсини мисол келтирсак, у ер табиатининг гўзаллиги, кўлу дарёларининг кўплиги, тарихий шахслар турбату мақбаралари сақланиб қолганлиги билан ҳам эътиборга молик. Искандаркўл, Ҳафткўл, Муҳаммади Башоро, Хожа Маҳмуди Абудардор, Хожа Сангхок ва ҳоказолар ҳамиша маҳаллий ва хорижий сайёҳларни қизиқтириши турган гап.

Искандаркўл ва ҳафткўллар ҳақида кўп ва хўб ёзилган. Бу ҳақда кўпчилик яхши билишади.

Бироқ Панжакент шаҳри марказида жойлашган Муҳаммади Башоро ва унинг мақбараси ҳақида маълумот бериб ўтиш фойдадан холи бўлмас. Ислом ҳадисшунос олимларидан саналган Муҳаммади Башоро (1391-1461) мақбараси уч хонадан иборат. 1923 йили бинога пештоқ билан оро берилган. Бу ерда Муҳаммади Башоро ҳазратларидан ташқари яна бир қанча кишилар дахмаси ҳам мавжуд.

Яна бир зиёратгоҳ – Хожа Сангхок бобо марқади. Бу зотнинг марқадлари негадир, қарийб 18 метрни ташкил этади. Унинг ёнида чиқаётган булоқ эса, табиий минерал сув бўлиб, турли касалликларга шифо эканлиги билан маълум. Бу ерга оилавий бўлиб борганмиз. Унинг сувининг буйракдаги тошларни майдалашига ҳам қойил қолмасликнинг иложи йўқ. Қайтишда пластик идишларга сув олган эдик, қўшнилар ва таниш-билишларга тарқатдик. Қўшни қишлоқда яшовчи Назокат исмли бир аёл келиб, ўғли буйрагидаги тошлардан азият чекаётганини айтиб, сув сўради. У кишига ҳам бердик. Икки кундан сўнг, ўша аёл келиб, раҳмат айтиб кетди…

Кўлоб минтақасида ҳам бир қанча зиёратгоҳлар борким, улар ҳақида ҳаммамиз ҳам тўлиқ маълумотга эга эмасмиз. Кўлоб шаҳрига ташриф буюрган киши шаҳар марказида жойлашган пирлар пири, «Авроди фатҳия» китоби ва бир қанча манзумалар муаллифи Мир Сайид Али Ҳамадоний ҳазратларини зиёрат қилиши турган гап. Бироқ шаҳар четроқ қишлоқлари-ю, теварак-атрофдаги ноҳияларда жойлашган жуда кўплаб зиёратгоҳлар борлигини ҳам билиб қўйсалар яхши бўларди, албатта. Шаҳар атрофидаги ноҳиялар - Мўминободдаги Шоҳи Хомуш, Мир Сайид Жалолиддини Гулдаста, Имом Аскара ҳамда Ховалингдаги Султон Увайси Қараний қадамжолари ҳам диққатга молик зиёратгоҳлардир.

Шамсиддин Шоҳин ва Мўминобод ноҳиялари қўшилган тоғ мавзесида жойлашган Имом Аскара зиёратгоҳи ҳам ҳамиша зиёратчилар диққатини ўзига жалб этиб келган. Тоғ мавзеида жойлашганлиги ҳамда мураккаб релйефли бўлишига қарамай, Ўзига хос хислатларга эга мазкур қадамжойга ошиққан зиёратчилар кети узилмайди.

- Бундан бир неча йил муқаддам Саййид Исҳоқи Хатлоний зиёратгоҳига борган эдим, -дейди ўзини Хайриддин деб таништирган киши,- Кўлобнинг шарқий қишлоқларидан бирида жойлашган ушбу зиёратгоҳ чинданам ўзининг ғаройиблиги билан кишини ҳайратга солади. Чунки, бу улуғ зот мақбараси 14-15 асрларда бунёд этилган бўлиб, ҳанузгача зиёратчилардан холи эмас. Мақбарага ўтган аср 90-йилларида бироз ўзгартиш киритилган. Айни пайтда у икки ҳужрадан иборат бўлиб, ҳар икки ҳужраси ҳам гумбазли. Мақбаранинг умумий хажми 13х8 метрни ташкил этади.

Шунингдек, Рўдакий ноҳиясидаги Мавлоно Яъқуби Чархий ҳазратлари, Дўстий ноҳиясидаги Узун ота авлиё, Кўлобдаги Мир Саид Али Ҳамадоний, Хўжанддаги пирам пошшо – Шайх Муслиҳиддин Бадиъуддин Нурий ҳазратлари зиёратгоҳлари, нафақат, тожикистонлик, балки Марказий Осиё ва мусулмон оламидан ташриф буюрувчи зиёратчилар учун улуғ зиёрат объекти саналади. Айниқса, тариқат-тасаввуф аҳли учун.

- Яқинда Покистондан бир гуруҳ тариқат намояндалари масжидимизга ташриф буюришиб, Мавлоно ҳазратларини комил ихлос билан зиёрат этишди, -дейди Мавлоно Яъқуби Чархий номли масжид бош хатиби Жамолиддин Неъматзода,- улар Нақшбандия тариқатининг улкан намояндаларидан бири – Мавлоно Яъқуби Чархий ҳазратларининг хоки туроблари Тожикистонда эканлиги ҳам бу юртни баракотли, файзиёб айлашини айтиб, юртимиз, Ватанимиз ҳақида дуойи хайрлар қилишди. Покистонлик зиёратчилар бу ердан чиқишиб, Бухоройи шариф - етти пир ва Баҳоваддин Нақшбанд ҳазратлари зиёратига йўл олишдилар…

Хуллас, жорий Сайёҳлик ва халқ ҳунармандчилигини ривожлантириш йилида сайёҳликнинг бошқа йўналишлари қаторида зиёрат туризмини ҳам ривожлантирсак, қадимий обидалар, зиёратгоҳлар шароитини яхшиласак, улар ҳақида катта-кичик брошюра, маълумотномалар чоп этсак, уларга бориладиган йўллар таъмирланиб, зиёратчилар учун ҳар томонлама қулайликлар яратсак, нур устига аъло нур бўлар эди, албатта.

Абдулло Саидов,

«Халқ овози».